Als KOPP/KVO-kind ben je gewend aan de zorg voor je ouders

Als je (enig) KOPP/KVO-kind bent, ben je opgegroeid in onveilige omstandigheden. De psychische problemen of de verslaving van de ouder zorgden voor onveilige omstandigheden voor jou als kind. Er was duidelijk veel aan de hand voor je. Je móest als kind veel te veel op je schoudertjes nemen omdat ‘er iets moest gebeuren’ in de immense onveilige omstandigheden, waarin je aandacht, voeding, liefde en erkenning nodig had. Je deed dingen die niet pasten bij je leeftijd om toch iets van ‘dit’ te verkrijgen. De zorg voor je ouder(s) werd een soort gewoonte, omdat je niet anders kón. Je moest wel om in deze onveilige omstandigheid te overleven.

Als je voor jouw ouder(s) (mantel)zorg verleent

Je ouders worden ouder. Opeens krijg je te maken met ouders die zorg nodig hebben, omdat ze lichamelijke klachten krijgen. Dit heeft vaak niet (direct) te maken met de psychische problemen en gedragingen, die ze ook nog hebben. De ouder krijgt nu bijvoorbeeld ouderdomsklachten als alzheimer, dementie, osteoporose, reuma, artrose, pijnlijke of aangetaste gewrichten als ruggenwervels, knieën, tenen, heupen of bijvoorbeeld parkinson, een hersenbloeding of hartinfarct, etc. Met alle gevolgen van dien. Het beleid is om zo lang mogelijk iemand thuis te laten wonen. Als kind wordt je hier dan vaak over benaderd om daar iets in te doen. Immers: als er iets gebeurt, dan bellen ze jou. Zeker als je er alleen voor staat. Je krijgt opeens te maken met mantelzorg. Als dochter of zoon kan je soms, in intense tijden van (mantel)zorg, dag en nacht met de ouder in de weer zijn.

Hoe koppel je mantelzorg lós van het lastige gedrag van de ouder?

Het pijnlijke is dat het lastige gedrag ook nog steeds aanwezig is. Ook al komt er nu een ander zorg-aspect om de hoek kijken. De grote vraag is nu: Hoe verleen je de zorg die je nu wilt bieden én laat je het lastige gedrag bij de ouder?

Het is soms erg ingewikkeld om de zorg nú en het lastige gedrag van vroeger uit elkaar te halen. Zeker omdat jouw oude mechanisme snel getriggerd wordt door het lastige gedrag. Door het oude patroon kan je alleen nog maar kijken door het oude filter en ben je weg van jezelf. En hoe doe je dan de mantelzorg nu? Dan loop je leeg en kan je jezelf wel opvegen. Om jezelf ‘heel’ te houden in de periode van mantelzorg is het wel van belang de zorg nu ‘zakelijk te houden’ los van het gedrag en de patronen van vroeger. Dit is in het belang van jouw rust, vitaliteit, gezondheid en jouw eigen leven, naast de mantelzorg.

Als je al de keuze hebt gemaakt om mantelzorg te bieden, wil je dat bieden in déze context, NU. En niet omdat het gedrag van vroeger je zo charmeerde. Je wilt hiervoor het lastige gedrag en jouw oude mechanismes zoveel mogelijk buiten de huidige mantelzorg laten, die je nu wél biedt. Maar hoe doe je dat?

Het automatische patroon werkt als een oude herhalende film 

Om de pijnlijke intense gevoelens niet te voelen als kind, móest je vroeger naar de overkant gaan: naar de zorg voor de ander. Uit overleving deed je dit, in de hoop daardoor nog een beetje aandacht, erkenning en liefde te krijgen. Dat hebben Volwassen KOPP/KVO-kinderen vaak met elkaar gemeen. Een andere mogelijkheid om uit deze eigen pijn weg te gaan als kind, is met jezelf (en vaak ook met de ander) het contact te verbreken en een ideaalwereld te creëren van jezelf en de wereld. Meestal zijn dit niet de mensen die mantelzorg verlenen omdat de ouder-kind-relatie er niet meer intens is.

Verlating van jezelf staat centraal. Dit zijn twee van de ‘basismechanismen’ om de pijnlijke gevoelens als eenzaamheid niet te hoeven voelen, om de onveilige pijnlijke werkelijkheid niet te hoeven toelaten. Het verlaten van jezelf heeft als kind een geweldige noodzaak en liefdevolle intentie: om in het oerwoud te overleven. En dat is gelukt!

Omdat het zo’n succes is in de overleving, is het wel een automatische film geworden. De titel van deze film is: “Ik verlaat mijzelf voor de behoeftes en gevoelens van de ander”. Met als ondertitel: “Ik doe alles om de ander te behagen”. Deze film speelt zich in jouw hersenen keer op keer af.

Je weet wel dat deze film nu niet functioneel is als je nú de mantelzorg probeert te regelen. Maar je weet niet goed hoe je de film moet stoppen. Maar je wilt de film wel stoppen. Immers jij weet dat je jezelf hard nodig hebt om staande te blijven in de zorg die je nu geeft. Dat vraagt veel van je, juist omdat je vroeger zo weinig in deze relatie hebt gekregen. Je wilt nu juist in contact met jezelf blijven om gezond, rustig, vitaal en op lange termijn staande te blijven.

Je WILT het lastige gedrag bij de ander laten, ook als je mantelzorg verleent. Maar hoe dóe je dat?

5 tips met je hoe je het lastige gedrag tijdens mantelzorg bij de ander laat

 

1. Het overleef-patroon herkennen als oude film en STOP de film

Jouw hersenen nemen hetzelfde gedrag waar als vroeger in het gedrag van de ouder (in de mantelzorg die je nu verleent). De film springt aan. Je hersenen reageren in dit automatisme. Ze weten geen verschil tussen toen en nu. De film draait. Als de ouder gedrag laat zien wat lastig is, zoals vroeger, dan heb je de neiging om te reageren uit deze oude film. Je verlaat jezelf en pakt de zorg automatisch op. Wordt het je bewust. Neem het waar. Voel dat je aandacht naar de overkant gaat. En wees nieuwsgierig hoe de oude film draait. Als je het bewust wordt, ga je doorkrijgen hoe de film zich automatisch afspeelt en dat je met jouw aandacht bij jezelf weggaat.

2. Veroordeel het niet dat je naar de overkant gaat: omarm jezelf in dit patroon

Het is logisch dat je in een oude groef van de hersenen beland. Weet dat je NU wel iets anders mag leren en doen! Je bent immers nu groot en volwassen. Dit klinkt wat kinderlijk en raar, maar hersenen weten dus geen verschil tussen vroeger en nu. Het enige wat je hersenen waarnemen, via de zenuwen van zintuigen, is wat ze zien, horen, ruiken, proeven aan gedrag. En daaruit is een directe reactie vanuit de oude film. Logisch.

Veroordeel dit patroon niet. Het heeft gezorgd dat je hier nog zit. Het is je overleving geweest. Zie dat je vroeger niet anders kon. Dus wees blij dat het je beschermd heeft. En veroordeling maakt niet dat het patroon stopt. Oordelen plakt hooguit een vertroebelende laag over de film heen, waardoor je niet kan kijken. Kijk juist met heldere interesse naar de film. En omarm de automatische film als overlever. Waardeer en omarm jezelf dat je er nog bent, dankzij dit patroon.

3. Keer met aandacht terug naar jouw eigen lichaam: Aandachtstraining 

In het oude patroon ging je met de aandacht weg bij jezelf. NU richt je de aandacht terug naar jezelf. Het ultieme instrument, in deze aandachtstraining, is jouw eigen lichaam. Nu ben je groot en volwassen en kan je (dus) de gevoelens aan die je voelt. Je bent niet meer afhankelijk van je ouder voor erkenning, aandacht, voeding en liefde. Die heb je nu zelf in huis, ook voor deze pijnlijke gevoelens, mochten deze opkomen. Jij bent nu in staat om  pijn toe te laten en gevoelens te voelen. Daarnaast weet je nu: Jij hebt jezelf en jouw lichaam erg hard nodig in deze mantelzorg om staande te blijven. Je bent afhankelijk van de zorg van jezelf (en niet van de ander). Dat is nú het belangrijkste om te ‘overleven’ in deze pittige periode van mantelzorg. Dus ook voor je fysieke lichaam mag je aandachtsvol zorgen om dit te kúnnen doen en volhouden.

Daarom mag je fysiek bewust worden in dit soort ’trigger-momenten’ van lastig gedrag van de ouder, dat je nu GROOT en volwassen bent. Jouw lichaam is de handigste directe communicatie met je hersenen. Dan kan je op deze wijze via jouw lichaam aan je hersenen vertellen: “Ik ben groot en volwassen en dus veilig in mijn eigen lichaam, ik draag mijzelf en zorg eerst voor mijn lichaam en daarna voor de ander”.

Hoe doe je dat? Hoe kom je in jouw lichaam terug met jouw aandacht?

• Voel je voeten. Neem waar dat het een groot formaat voeten zijn. Als je zit: voel ook de billen op de zitting waarop je zit, met de zitbeentjes als extra ‘pootjes’.
• Voel hoe de huid de zitting raakt en/of de voeten de aarde raken. Ga naar de huid en voel de huidstructuur, de botstructuur raken waarop je zit of staat. Jouw volwassen lichaamsstructuur.
• Neem waar dat je een groot volwassen lichaam hebt, met de leeftijd van nu.

 

4. Richt jouw aandacht op je ademhaling en maak deze bewust en intens

Je ademt. Gelukkig. Daar hoef je niet over na te denken. Dat regelt het autonome zenuwstelsel voor je. NU kies je er bewust voor om je adembeweging extra aandacht en impuls te geven.

• Zuig inademend extra lucht in je longen naar heel jouw lichaam. Adem naar je hele lijf.
• Ga op de uitademing iets meer achterover zitten of neem een klein stapje (paar cm) terug.
• Dit herhaal je minimaal 3x: Op elke inademing vul je je longen opnieuw met het hier en nu en op de uitademing ga je nog meer ‘achteruit zitten’ of neem je een paar cm afstand.
• Je vult jouw longen optimaal met jouw adem, in dit moment. Je adem neem je keer op keer waar en die brengt je terug naar jouw Volwassen lichaam van NU.

 

5. Zet de ouder in jouw visuele beeld op afstand 

Je zet de ouder in haar/zijn gedrag nu ook in relatie wat meer op afstand in je voorstellingsvermogen. Er is een aantal trucs voor om ‘gedrag’ bij de ander te laten en het niet zo persoonlijk te nemen.

• Bekijk de ander eens vanuit een “omgekeerde verrekijker”. Zie de ander juist heeeeel ver weg.
• Kijk naar het gedrag van de ouder op een filmdoek. Zet het filmdoek vele meters van je vandaan, alsof je op een achterste rij van de bios zit.
• Ga op je handen zitten en reageer niet. Bekijk de opvolging van het zintuiglijke (praten, ogen, oren, fysieke uitingen) als een tekenfilm en kijk er bewonderend naar. Je hoeft er niets mee.
• Zie de dingen die de ouder zegt in gedachtewolkjes om de persoon heen, ver weg. Je hoeft er niets mee. Alsof je een stripfiguur aan het tekenen bent. Kijk niet naar de inhoud, maar naar het stripje.
• …..

Heb jij nog een andere manier? Deel deze dan met mij.

Ik ben benieuwd hoe je deze tips kunt toepassen. Veel zorg voor jezelf gewenst als Volwassen mantelzorger. En heel goed dat je zo secuur voor jezelf zorgt en bij jezelf wilt blijven. Jij bent immers het allerbelangrijkste en staat op nummer 1. Laat mij hieronder weten welke tip je succes gaf en hoe het voor je uitwerkte…